W sztuce heraldycznej stosuje się dwa typy kolorów: metale, czyli srebro i złoto (odpowiadają im najczęściej biały i żółty) oraz tynktury, czyli tzw. barwy czyste - czerwień, czerń, błękit, purpura i zieleń. W symbolice średniowiecznej każdy z tych kolorów miał inne znaczenie, zależne również od tego, czy był użyty jako kolor tła czy też kolor godła.
Same barwy komponowano według tzw. zasady alternacji. Według niej należało kłaść godło koloru metalu na pole koloru tynktury i odwrotnie (przykładowo herb Śląska to czarny orzeł (tynktura) na złotym polu (metal). Jedynym wyjątkiem od tej reguły była czerń, którą można było kłaść z innymi tynkturami.
Zieleń i purpura były kolorami dość wyjątkowymi w heraldyce, gdyż używano ich niezwykle rzadko. Sama zieleń pojawia się jako kolor dopiero w XV wieku (a więc de facto pod sam koniec epoki rycerskiej) i występuje prawie wyłącznie w herbach miast.
Sama tarcza heraldyczna i jej komponowanie podlega również kilku regułom i ścisłemu podziałowi. Najzabawniejszą rzeczą jest fakt, że w heraldyce strona lewa jest stroną prawą i na odwrót, gdyż strony określa się z perspektywy osoby trzymającej tarczę.
Najprostsze herby otrzymuje się przez podział tarczy na kilka sposobów poprzez tzw. figury zaszczytne. Zalicza się do nich: słup (pionowy pas przez środek tarczy), pas (pas poziomy), skos (pas ukośny), skos lewy (paradoksalnie skos biegnący z prawej do lewej), krzyż, krzyż skośny (jak na fladze Szkocji), bordiurę (czyli ramkę wokół brzegu tarczy) oraz klin (czyli trójkąt biegnący od podstawy tarczy do jej górnego brzegu), klin odwrócony i krokiew (załamany pas idący przez środek tarczy, przypominający daszek).
Dalsze figury uzyskuje się poprzez zwielokrotnienie figur podstawowych - tarcza może być podzielona wielodzielnie w słup (czyli po prostu w pionowe paski), wielodzielnie w pas, w skos, w skos lewy, szachowana (czyli malowana w szachownicę), szachowana skośnie (czyli w romby, jak na herbie Bawarii albo Bayernu Munchen) itd.
Innym sposobem tworzenia lub urozmaicenia herbu jest dodawanie mobiliów, czyli godeł. Godłem nazywamy wszelkie elementy przedstawione na tarczy, które nie stykają się z jej brzegami. Godła heraldyczne obejmują swoim zakresem ogromną ilość obiektów, do których zaliczyć można:
- rośliny i ich elementy (kwiaty, drzewa, pnie, gałęzie, owoce, liście)
- zwierzęta prawdziwe i fantastyczne (ptaki, konie, byki, ryby, jelenie, dziki, gryfy, smoki, węże, także ich części - szpony, skrzydła, głowy)
- postacie ludzkie lub części ciała ludzkiego (postacie świętych, rycerze, damy, głowy ludzkie, dłonie, ręce)
- różnego rodzaju elementy uzbrojenia (miecze, strzały, hełmy, kopie)
- przedmioty codziennego użytku (podkowy, siekiery, beczki, kielichy i puchary, korony, monety itp)
- ciała niebieskie (gwiazdy, księżyc, słońce)
Godła heraldyczne zawsze przedstawiano w sposób schematyczny i uproszczony, często podkreślając elementy charakterystyczne (np. orły herbowe mają nienaturalnie duże szpony i dzioby).
Elementy herbowe służyły przede wszystkim jako bojowe znaki rozpoznawcze, więc umieszczano je w widocznym miejscu - idealnie nadawała się do tego tarcza, jak również kropierze końskie, wappenrocki (czyli herbowe szaty ubierane na zbroję) i szczyty hełmu, gdzie umieszczano tzw. klejnot herbowy - ozdobny znak, najczęściej będący powtórzeniem godła z tarczy lub jego elementu, wykonywany z usztywnionej i malowanej skóry.
Często zasadniczy herb umieszczano tylko na tarczy, a kropierz i wappenrock szyto jedynie z tkaniny w barwach herbu (np. rycerz posiadał herb przedstawiający czerwonego jelenia na srebrnym tle - jego szaty herbowe mogły być więc czerwono-białe).
Tutaj pozwolę sobie skończyć. Zapraszam do dyskusji i chętnie odpowiem na wszelkie pytania i wątpliwości które Wam się nasuną przy komponowaniu heraldycznego schematu dla swoich wojsk.
Kłaniam się
